BAKIR VE BAKIRCILIK

Bakır, bakırcılık mesleği yok olmak üzere olan bir el sanatıdır. Yok olmaya yüz tutmasının nedeni gelişen teknoloji ile sanayi ürünlerinin günlük hayatta daha fazla yer almaya başlaması diyebiliriz. Gelişen sanayii ürünlerinin artması gündelik hayatta daha fazla etkili olmalarına neden olmaktadır. Bu nedenle birçok işlem artık otomasyona dâhil olmuştur. Otomasyonla birlikte el sanatlarından bakır işleme ile ilgili olan bakırcılık gibi mesleklere olan gereksinim giderek azalmaktadır.

Bakırcılık bakırdan eşya yapma sanatıdır. Ev eşyası olarak üreticilik azalmış olup süs eşyası şeklinde yapılmaktadır. Kazan, testi, leğen, tas, tencere, tava, sahan, bakraç, mangal, ibrik, tepsi, saksılık ürünleri dövme ve sıvama tekniği ile yapılmaktadır. Sıvamacılık, sıvama makinelerinde yapılır. Kaplara şekil ve motif işlenmesinde kabartma yöntemi uygulanır. Bu işlemde keski kalemi ve darbe kalemi kullanılmaktadır. (Erşahin, 48)Anadolu’da geleneksel el sanatları bakır işlemeciliği birçok yörede hala sürmektedir.

Bakırcı olmak isteyen kimselerin,

 Bedence sağlam, özellikle el ve parmakları özürlü olmayan,

 Ellerini ustalıkla kullanabilen,

 Şekilleri zihinde canlandırabilen,

 Nesnelerle çalışmaktan hoşlanan,

 Dikkatli ve sabırlı kimseler olmaları gerekir.

Bu meslek, daha çok bağımsız çalışmaktan hoşlanan kimselere uygundur.

Mesleğin Çalışma Alanları

Bakırcı çalışmalarını genellikle küçük bir atölyede yürütür. Çalışma ortamı sıcak, kirli ve gürültülüdür. Kurşun metali buharına karşı dikkatli olunması gerekir. Kurşun zehirlenmesi olabilir. Çalışma süresi haftanın altı günü ve tam gündür. Bakırcı birinci derecede malzeme (bakır levha) ile ilgilidir. Çalışmalar boyunca işverenlerle, diğer çalışanlarla ve müşterilerle iletişim kurması gerekebilir.

Bakırcılık İş Olanakları

Bakırcılık mesleğinin eski önemi kalmadığı gibi giderek yok olan meslekler grubuna dahil olmaktadır. Bunun nedeni, üretilen malların kullanım alanlarının giderek daralması ve yerine başka maddelerin geçmesidir. Önceki devirlerde mutfakların vazgeçilmez kap kacakları olan bakırın yerini, krom, çelik, porselen, alüminyum, plastik ve cam eşya almaktadır. Bakır ve kalayın pahalı olması da bir başka olumsuz unsurdur Günümüzde bakırcılık mesleği belli başlı merkezlerde yürütülmektedir. Yapılan iş ve üretilen mamullerin çoğu turistik eşya niteliğindedir. Meslek bu yönüyle varlığını sürdürmektedir.

Bir zamanlar bakırcılığı ile meşhur olan Gaziantep’te bu mesleği yeniden canlandırmak için harekete geçen bakırcı ustaları hazırlanan projeler ve tanıtım faaliyetleri ile geleceğin ustalarını yetiştirmeye başladı.

Kadın ve erkeklerden oluşan kursiyerler sabahtan akşama kadar çekiç sallayarak mesleği öğrenmeye çalışırken, Gaziantep Bakırcılar ve Sedefçiler Odası tarafından İŞKUR iş birliğiyle açılan kurslarda, geleceğin elemanları yetiştiriliyor. İŞKUR iş birliği bünyesinde açılan bakırcılık kurslarına katılan 50 bayana sanatın inceliğini öğrettiklerini dile getiren Gaziantep Bakırcılar ve Sedefçiler Odası Başkanı Celal Açık, unutulmaya yüz tutan bakırcılığı yeniden canlandırdıklarını belirterek, kendi iş atölyelerinde geleceğin ustalarını yetiştirdiklerini söyledi. Gaziantep'te unutulmaya yüz tutmuş olan bakırcılık sanatının yeniden hayat bulduğunu söyleyen Açık, yeni girişimler ile bakır işlemeciliğini gün yüzüne çıkardıklarını ve Gaziantep’in yeniden bakırcılık mesleği ile öne çıkan bir şehir olacağını belirtti. Gaziantep denildiği zaman akla ilkin işleme noktasında bakır işlemeciliği geldiğini söyleyen Açık, “Bakırcılık bir ara bayağı gündemden düşmüştü. Fakat daha sonra yapılan çalışma ve projelerle tekrar canlandı. Bu anlamda bizim İŞ-KUR projeleri kapsamında 2009’dan bu yana İŞKUR ile işbirliği içerisindeyiz. Burada hem erkek hem de bayan eleman yetiştiriyoruz.” dedi. Açık, konuşmasının devamında şöyle konuştu: “Tabi bu anlamda bakırcılığın unutulmaması için diğer kurumlar ile el ele verdik. Bu tür değerlerimiz bir ekip çalışmasıdır. Eğer ekip olarak değerlerimize sahip çıkarsak bu tür mesleklerimiz unutulmamakla beraber daha da canlanacaktır. Şimdi dünya bakırcılığı konuşuyor. Gaziantep şu an bakırcılık ile öne çıkıyor.”

“İstedik ki bu mesleği bayanlara da öğretelim”

Bakırcılığın insanlık tarihi kadar eski bir meslek dalı olduğuna dikkat çeken Açık, “Bizim mesleğimizde bayan bakırcı yoktu. 2009’dan sonra istedik ki, bu mesleği bayanlara da öğretelim. Çünkü bakırcılık 5-6 farklı çalışma ile meydana geldiği için bayanları nakış bölümünde yetiştiriyoruz. Bayanların bu sektöre girmesi hem bayanlar için hem de tarihi mesleklerimiz için faydalı oluyor.” şeklinde konuştu. İŞKUR ile yapılan iş birliği sonucunda şehir merkezinde bakırcılık eğitimi veren bir kurs açtıklarını belirten Açık, Gaziantepli bakır ustalarının yetişmesiyle Gaziantep’te bakırcılık mesleğinin yeniden canlanacağını vurguladı. Açık, “Bakırcılığın tekrar yeniden hayata geçirilmesi ile gerek Gaziantep’te, gerekse bölge halkının ekonomisine büyük katkı sağlaması ve bu sanatın gelecek nesillere aktarılmasını da hedefliyoruz. Yok olmaya başlayan mesleğimizi yeniden canlandırmak için harekete geçtik. Sanat eseri ürünlerimizi turistik amaçlı değerlendirmeye başladık ve bunun için de tanıtım çalışmalarına ağırlık verdik.” diye konuştu. Bayan kursiyerlerinin hem meslek öğrendiğini hem de ev ekonomisine katkı sağladıklarını belirten Açık, “Şu an 65 tane kursiyerimizin 50’si bayan. Bu şekilde farklı proje ve meslek dalları ile bakırcılığı canlandırıyoruz. Bu anlamda inşallah unutulmaya yüz tutan bakırcılık mesleğini tekrardan canlandıracağız.” şeklinde konuştu.

“5 aylık bir kurs veriyoruz”

Bakır işlemeciliğinin yeniden değer bulmasıyla birçok kişinin bu mesleğe yöneldiğini belirten Açık, “Ben 39 yıldır bu işin içerisindeyim. Üstelik bu meslek baba mesleğim. Biz burada elemanlarımıza 5 aylık bir kurs veriyoruz. 5 ay sonra eli yatkın olan elemanları işlere yerleştiriyoruz. 2-3 yıl içerisinde bu elemanlarımızın eli bu mesleğe tam yatıyor. Bir eleman devamlı bir şekilde çalıştığı sürece bu mesleği öğrenir.” ifadelerini kullandı. Bakırcılık kursunda hem meslek öğrendiklerini, hem de ev ekonomisine katkı sağladıklarını belirten kursiyerlerden Ebru Sayla Değirmencioğlu, “Bu bakır işlemeciliğini öğrenmek çok zevkli bir meslektir. Herkese tavsiye ederim. Burada hem meslek öğreniyoruz. Hem de ev bütçemize katkı sağlıyoruz.” dedi.

HAZIRLAYANLAR: Züleyha TEMEL, Nazlı ÖZER, Mervan SAK, Perman NURAKOV, Eray İSPİR, Uğur ÇAVUŞ